Jelenia Góra - kamienica "Pod Okrętem"

[Śmigły]

Przenieśmy się jeszcze raz do dawnego Hirschbergu. Tym razem w samo centrum, na dawny Rynek (Markt), a dzisiejszy Plac Ratuszowy. W centralnej części placu stoi ratusz, wraz z "Siedmioma Domami", otoczony przez 6 pierzei podcieniowych kamienic.

Plac Ratuszowy w Jeleniej Górze na dawnej, ozdobnej widokówce, lata 1902-05

Kamienice na jeleniogórskim rynku w dużym stopniu stanowią powojenną rekonstrukcję pierwotnych budynków z II połowy XVII i początku XVIII wieku. Większa część z nich, już krótko po wojnie nie nadawała się do dalszego użytku, dlatego pod koniec lat 50-tych podjęto decyzję o ich niemalże całkowitym wyburzeniu i odbudowaniu od podstaw. Chociaż postanowiono zachować charakter historycznej zabudowy, dopuszczono się znacznych uproszczeń i wyraźnego zubożenia ozdobnych elementów.

jeleniogórski rynek - kamieniczki nr 20 - 24 tuż przed rozbiórką. Wykonujący inwentaryzację zadbał o zachowanie na swoim szkicu istniejących zdobień elewacji, lata 1961-63

Taki los spotkał m. in. pierzeję północno - zachodnią "Przędzarzy", która została najwcześniej wyburzona i na nowo wybudowana. Jedną z ładniejszych, choć wcale nie największych kamienic tej części jeleniogórskiego rynku, była ta znajdująca się przy dzisiejszym Placu Ratuszowym 22, zwana również "Pod Okrętem".

fragment pierzei "Przędzarzy" z interesującą nas kamienicą przy Placu Ratuszowym 22 (pierwsza z prawej), na zdjęciu z książki  "Kunstwanderungen Im Riesengebirge" Günthera Grundmanna, lata 1937-42

Podobnie jak dwie sąsiednie i ta kamienica z końca XVII wieku należała do kupca Daniela von Busch. Właściciel w 1731 roku otrzymał tytuł szlachecki, a swój herb i godło kupieckie umieścił na fasadzie budynku, nad łukami arkad, obok wcześniejszego wizerunku okrętu pod pełnymi żaglami – symbolu jeleniogórskiej Kongregacji Kupieckiej, istniejącej od 1651 roku.

szkic inwentaryzacyjny detali kamienicy "Pod Okrętem", lata 1961-63

podcienia kamienicy przy Placu Ratuszowym 22 na przedwojennej widokówce, lata 1920-25

tak podcienia to wyglądają dziś, listopad 2018 (Hirschberg Jan)

godło kongregacji kupieckiej przypominało, że w XVI i XVII w. Jelenia Góra była znacznym ośrodkiem handlu wyrabianymi tu tkaninami i suknami

herb szlachecki Daniela von Busch, nad jednym z podcieni kamienicy "Pod Okrętem"

Na początku XX wieku w jednym z lokali kamienicy przy Placu Ratuszowym 22 w Jeleniej Górze mieściła się piekarnia "Brodt und Weiß Bäckerei".

załoga piekarni "Brodt und Weiß Bäckerei" mieszczącej się w jednym z lokali kamienicy, lata 1908-11

W czasie gruntownej przebudowy w latach 60-tych niestety zaniechano odtworzenia większości ozdobnych elementów. 

szczyt kamienicy nr 22 - szkic inwentaryzacyjny, lata 1961-63

współczesny wygląd kamienicy przy Placu Ratuszowym 22 w Jeleniej Górze, listopad 2018 (Hirschberg Jan)

jedno z ostatnich znanych ujęć jeszcze istniejących, ozdobnych detali kamieniczki "Pod Okrętem", 1958 rok

pierzeja "Przędzarzy" podczas odbudowy, rok 1968

W 1914 roku przy Muzeum Karkonoskim (Museum des Riesengebirgsvereins) ustawiono pomniejszoną kopię budynku. Najwyraźniej ówcześni włodarze miasta, również cenili sobie piękno architektury tej części rynku. Tym samym, chociaż już nie w pierwotnej lokalizacji, nadal możemy podziwiać piękno detali kamienicy "Pod Okrętem".

Muzeum Karkonoskie przy ulicy Matejki 28, pierwotnie wzniesione w 1914 roku jako siedziba stowarzyszenia RGV (Riesengebirgsverein - Stowarzyszenie Miłośników Karkonoszy), zdjęcie z roku 1925

muzeum i kopia domu patrycjuszowskiego z rynku jeleniogórskiego (podcienia są kopią tych z kamienicy "Pod Okrętem"), jako jeden z elementów ekspozycji, lata 1920-25

porównanie współczesne, [i]kwiecień 2017(Hirschberg Jan)[/i]

podcienia kamienicy "Pod Okrętem" na pomniejszonej kopii budynku, części zabudowań Muzeum Karkonoskiego, [i]kwiecień 2017 (Hirschberg Jan)[/i]

herb i godło kupieckie Daniela von Busch, również znalazły swoje miejsce na elewacji bocznej miniatury, kwiecień 2017 (Hirschberg Jan)

źródła:

kolekcja Tropicieli Historii
fotopolska.eu

zdjęcia współczesne:
Hirschberg Jan